Grafiek of de graveerkunst is een kunstdiscipline in de beeldende kunst waarbij men aan de hand van het drukken een bepaalde afbeelding, meestal op papier, gaat weergeven. Deze afbeelding wordt eerst op een ondergrond zoals hout, metaal, linoleum…gemaakt door deze met naalden, gutsen of zuren te behandelen. Een basis die men nodig heeft om het herdrukken mogelijk te maken.

Door deze ondergrond te bewerken neemt men delen van het oppervlak weg en ontstaat een bepaalde tekening. Op deze tekening wordt inkt aangebracht die ofwel op ofwel in de groeven zit, en zo kan men de tekening op een drager gaan afdrukken. Door dit drukproces te herhalen ontstaat een oplage van de tekening en deze herhaalbaarheid is het typische bij de grafiek. Dit neemt niet weg dat bij grafiek ook elk exemplaar uniek te onderscheiden kan vallen, of men het niet bij één exemplaar kan houden.

En toen was er diepdruk...

Voorlopers van de diepdruk vindt men terug in de edelsmeedkunst en de wapensmeedkunst. De eerste graveurs, wanneer we terugkeren tot zowat halfweg de 15de eeuw in Duitsland en Italië, waren meestal opgeleid als edelsmid. Zij konden geheel fijn metalen met een burijn bewerken en zodoende tekeningen precies omzetten op een metalen plaat. Zo konden afbeeldingen makkelijk gedetailleerd gereproduceerd en veelvuldig verspreid worden. Daar dit nog geheel ambachtelijk was zijn hier nauwelijks namen bekend.

De eerste diepdruk-prenten zijn gemaakt van platen die met een burijn rechtstreeks in de plaat gegraveerd werden. De groeven zijn hierbij even diep wat zorgt dat de kleur over de gehele plaat even sterk is. 

Albrecht Dürer was niet alleen een meester in het schilderen, ook in de grafiek heeft hij prachtig werk geleverd en ging hij op zoek naar vernieuwing. Men zou geen kunstenaar zijn als men de technische mogelijkheden gaat verleggen om zijn kunst te gaan verfijnen.

Naast met een burijn wordt even later ook droge naald de plaat bewerkt, een nieuwe lijnvoering is geboren. De grondlegger hiervan was een Duitse graveur bekend onder de naam ‘Meester van Hausbuch’. Met behulp van een harde naald wordt in de plaat gekrast. Door het krassen ontstaat er een braam die ook inkt vasthoudt en zo voor een fluweelachtige lijn kan zorgen. 

Nog later worden de platen ook met zuur geëtst. De plaat wordt eerst met een etsgrond afgedekt. In deze etsgrond kan men gaan tekenen met een naald als was het op papier. Zo kunnen er vloeiende en speelse lijnen ontstaan. Waar men met de naald gekrast heeft wordt het metaal terug zichtbaar en daar kan het zuur gaan etsen. Hoe langer het zuur kan inwerken, hoe dieper de groeve wordt en hoe donkerder de lijn zal staan. Door hier donker en licht te gaan combineren kan men meer diepte brengen in de plaat. 

Al enkele technieken zijn er en uiteraard kan men deze ook met elkaar gaan combineren zoals men bij Jaques Callot kan zien die burijn en ets mooi weet samen te brengen en die tot voorbeeld van andere grote grafiek-kunstenaars zal zijn.

Met het ontdekken van nieuwe mogelijkheden splitst de grafiek zich ook meer en meer op in de eerder reproductieve grafiek en de grafiek waar men een kunstzinnige toets aan geeft.

Reproductieve grafiek kan men terugvinden in het atelier van Rubens, met de bedoeling een duidelijke weergave te geven van zijn schilderijen.

Tot de eerder vrij werkende grafiek-kunstenaars behoren namen als Hercules Seghers en Rembrandt van Rijn. Beide Nederlanders die in de tijd van de Gouden eeuw leefden. Kerk en staat waren als belangrijke opdrachtgevers zo goed als weggevallen weggevallen, wat een nieuwe vrijheid gaf aan de kunst en kunstenaar. 

 in verdere opmaak